Omurilik nedir?
Omurilik omurga kemiklerinin birlesmesiyle ortalarinda olusan kanaldan beynimizin uzantisi seklinde devam eden, beyin ile kaslar, cilt, iç organlar arasinda baglanti kuran sinir yapinin adidir. Omuriligin sagladigi bu sinirsel baglanti sayesinde tenimizde dokunma ve agri gibi duyulari hisseder, kol ve bacaklarimizi istemli olarak hareket ettirebiliriz. Omuriligin iç organlarin normal fonsiyonlarini yerine getirmesinde de görevi vardir.
Omurilik Felci Nedir?
Omurilik felci travma veya omuriligin içinde, çevresinde ve omurgada gelisen bir hastaligin, omuriligi hasara ugratmasi, sikistirmasi, basiya ugratmasi sonucunda kollarda ve/veya bacaklarda güç kaybina, duyu yetilerinde bozulmaya ve bazi iç organlarin fonksiyonlarinda bozulmaya neden olan felç tablosudur.
Omurilik felci genellikle trafik kazalari, yüksekten düsme, atesli silah yaralanmalari, kesici-delici alet yaralanmalari, sig suya kafa üstü atlama, spor yaralanmalari sonucunda olusur. Bunun disinda omurilik felcine neden olan diger nedenler ise omuriligin iltihabi durumlari, tümörler ve omurganin kireçlenmesi, omurga kemiklerinin kaymasi ve omurilige yakin ameliyatlar olarak siralanabilir.
Omurilik Felci Belirtileri Nelerdir?
Eger boyun düzeyinde omurilik yaralanmasi mevcutsa kollar ve bacaklarda; sirt ve bel düzeyinde yaralanmissa sadece bacaklarda felçdurumu gelisir. Omurilik felcinde yaralanmanin ciddiyetine göre iseme, diskilama, üreme gibi fonksiyonlarda da bozukluk meydana gelebilir. Bunlarin disinda yaralanmanin seviyesi ve ciddiyetine göre tansiyon düsüklügü, ani tansiyon degisimleri, cinsel fonksiyonlarda bozukluk, asiri terleme, yüzde kizariklik, kol ve bacaklarda asiri kasilma gibi durumlarda gelisebilir.
Omurilik Felci Düzeyleri
Tetrapleji:
Omuriligin boyun düzeyinde yaralanmasi sonucunda hek kollar hem de bacaklarda felç durumu gelisir. Bu durum tetrapleji olarak adlandirilir. Bu seviyedeki felç durumlarinda solunum kaslarinin da etkilenmesiyle rahat nefes alip verme ve öksürük gibi fonksiyonlarda bozulur. Iseme, diskilama ve üreme fonksiyonlarida bu seviyedeki felç durumlarinda olumsuz etkilenir.
Parapleji:
Omuriligin sirt seviyesinde yaralanmasi sonucunda sadece bacaklarda felç durumu gelisir. Bu durum parapleji olarak adlandirilir. Bu seviyedeki felç durumlarinda kollar etkilenmez fakat iseme, diskilama ve cinsel fonksiyonlarda bozukluk gelisebilir.
Omurilik Felci Tedavisi
Omurilik felcine sebep olabilecek yaralanmalara maruz kalan kisilere yapilacak ilk yardim müdehalesi çok önemlidir. Kaza alaninda tecrübesiz kisilerce yapilacak müdehaleler ile omurilik yaralanmasina sebep olabilir. Omurilik felci ihtimalini minimuma indirmek için bu gibi kazalarda ilk yardim ve hastanin hastaneye nakli ilk yardim konusunda deneyimli saglik ekibi tarafindan yapilmalidir.
Omurilikte olusmus tam bir kesinin günümüzde ne yazik ki tedavisi yoktur. Omurilik yaralanmasi geçiren hastalarin yaklasik %80’i tekerlekli sandalye ile yasamlarini sürdürmeye baslarlar.
Omurilik felci gelisen hastalar ilk yardim ve cerrahi tedavilerin ardindan rehabilitasyon sürecinin planlanmasi açisindan fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmani tarafindan degerlendirilmelidir. Kaliteli bir rehabilitasyon açisindan fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmani, fizyoterapist, hemsire, is-ugrasi terapisti, psikolog, sosyal hizmet uzmani ve ortez protez uzmaninin bulundugu bir rehabilitasyon ekibine ihtiyaç vardir. Ihtiyaç halinde diger brans uzmanlarindan da fikir alinmalidir. Rehabilitasyon sürecinde omurilik yaralanmasinin ciddiyetine göre degismekle birlikte genel olarak hastalarin yeniden oturma dengesi kazanmasi, yataktan sandalyeye veya sandalyeden yataga bagimsiz sekilde transferi, bagimsiz sekilde tekerlekli sandalye ile mobilize olmalari, yemek yiyebilmeleri, günlük kisisel ihtiyaçlarini giderebilmeleri için gerekli çalismalar yapilir. Eger felçli hastada yeterli kas gücü varsa yürüme çalismalarina baslanir ve omurilik felçli hastalar cihazli veya cihazli olarak yürütülmeye çelisilir. En az 6 aylik aktif rehabilitasyon sürecinin ardindan omurilik felçli hastalarin topluma yeniden entegre edilmeleri gerekir.
Omurilik felcinde eger hastada iseme ile ilgili problemler varsa mesane rehabilitasyonu da uygulanmalidir. Omurilik felçlilerde iseme problemlerinin tespitinde üriner ultrason ve ürodinamik testler kullanilan tani yöntemleridir. Iseme problemi olan omurilik felçlilerde ihtiyaç halinde sivi kisitlamasi, temiz aralikli katater uygulamasi ve çesitli ilaçlardan faydalanilabilir. Iyi bir mesane rehabilitasyonu uygulanmayan omurilik felçlilerde idrar yolu infeksiyonu ve böbrek yetmezligi gelisebilir. Omurilik felçlilerin tedavisinde son yillarda robotik rehabilitasyon uygulamalari da basarili bir sekilde uygulanmaktadir.
Omurilik felçlilerde kök hücre tedavisinde deney hayvanlari üzerinde yapilan bilimsel çalismalar umut vadetmektedir. Bu konuda yapilacak daha ileri çalismalarin omurilik felcinin tedavisinde yeni bir umut olacagi azimsanamayacak bir ihtimaldir.
SAĞLIĞINIZI YENİLEYİN: HEALTH RENOVA
Küreselleşmenin getirdiği büyük değişim, dünyanın her yerini insanoğlu için çok daha fazla ulaşılabilir kılmıştır. Aynı şekilde sağlık hizmetlerine ulaşım imkanı da artmıştır. Sağlık ihtiyacı olan bireyler dünyanın her yerinde, en kaliteli, son teknolojik donanıma sahip hizmetleri doğru teşhis ve tedaviyle birlikte alabilmektedir.
